فصل دوم: وضع مطلوب علم و فناوری
وضع مطلوب علم و فناوري بر مبناي وضع موجود علم و فناوري و تحليل نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهديدها كه در مجموعه اسناد پشتیبان نقشه جامع علمی آمده است تدوين گرديده است.
2-1 چشمانداز علم و فناوري جمهوري اسلامي ايران در افق 1404هجري شمسي
جمهوري اسلامي ايران در افق 1404 هجري شمسي در علم و فناوري، با اتکال به قدرت لايزال الهي و با احياي فرهنگ و برپايي تمدن نوين اسلامي- ايراني براي پيشرفت ملي، گسترش عدالت و الهام بخشي در جهان، کشوري است:
• برخوردار از انسانهای صالح، فرهیخته، سالم و تربیت شده در مکتب اسلام و انقلاب و با دانشمنداني در طراز برترینهاي جهان
• توانا در تولید و توسعة علم، فناوري و نوآوري و بهکارگیری دستاوردهای آن
• پيشتاز در مرزهاي دانش و فناوري با مرجعیت علمی در جهان
2-2 اهداف کلان نظام علم و فناوري کشور
1. دستیابی به جایگاه اول علم و فناوري در جهان اسلام و احراز جایگاه برجستة علمي و الهام بخشي در جهان؛
2. استقرار جامعة دانش بنیان، عدالت محور و برخوردار از انسانهای شایسته، فرهیخته و نخبه برای احراز مرجعیت علمی در جهان؛
3. تعمیق و گسترش آموزشهای عمومی و تخصصی همراه با تقویت اخلاق، آزاداندیشی و روحیة خلاقیت در آحاد جامعه، بهویژه نسل جوان؛
4. دستیابی به توسعة علوم و فناوریهای نوین و نافع، متناسب با اولویتها، نیازها و مزیتهای نسبی کشور؛ و انتشار و بهکارگیری آنها در نهادهای مختلف آموزشی، صنعتی و خدماتی؛
5. افزایش سهم تولید محصولات و خدمات مبتنی بر دانش و فناوری داخلي به بیش از 50 درصد تولید ناخالص داخلی کشور؛
6. ارتقاي جایگاه زبان فارسی در بين زبانهای بینالمللی علمي؛
7. کمک به ارتقای علم و فناوری در جهان اسلام و احیای موقعیت محوری و تاریخی ایران در فرهنگ و تمدن اسلامی؛
8. گسترش همکاریهای علمی و فناوری با مراکز معتبر علمی بين المللي.
2-3. اهداف بخشي نظام علم، فناوري و نوآوری کشور
1. دستیابی به سطح مناسب دانش عمومي افراد جامعه و حذف بي سوادي؛
2. پوشش کامل دورة تحصيلات آموزش عمومی؛
3. برخوردار از نظام آموزشی مناسب هدايت کننده دانشآموزان در:
3-1. کسب فضايل، شناخت مسئوليتها، و وظايف در برابر خدا، خود، جامعه، و خلقت؛
3-2. جهت تقویت قدرت تفکر و خردورزی؛
3-3. کسب آمادگي براي ورود به زندگي مستقل و تشکيل خانواده؛
3-4. حضور مسئولانه و مؤثر در نظام اجتماعي؛
3-5. جهت استعدادهای شغلي و آيندة شغلي براي برآوردن نيازهاي جامعه؛
3-6. جهت استعدادهاي علمي براي ورود به دورة تخصصي؛
4. دستیابی به سطح دانش و مهارت نيروي کار کشور متناسب با استانداردهاي جهاني و در راستاي پاسخگويي به نيازهاي جامعه و بازار کار داخلي و بينالمللي؛
5. کسب رتبة نخست در رتبهبندي دانشگاههاي جهان اسلام و احراز جايگاه شاخص در بين دانشگاههاي دنيا؛
6. دستیابی به نسبت مطلوب تعداد دانشجويان تحصيلات تکميلي به کل دانشجويان متناسب با سطحبندي دانشگاهها و نيازهاي کشور؛
7. دستیابی به سطح مطلوب توليد علم در علوم انساني بر اساس مبانی اسلامي و نيازهاي بومي؛
8. تثبیت جايگاه کشور در:
علوم و فناوريهای حوزه نفت و گاز به منظور دستيابي به نقش محوري در منطقه؛
فناوری اطلاعات به منظور كسب جايگاه اول علمي و فناوري در جهان اسلام؛
فناوری زیستی به منظور كسب 3 درصد از بازار جهاني مربوطه؛
فناوریهای نانو و میکرو بهمنظور كسب 2 درصد از بازار جهاني مربوطه؛
9. كسب دانش طراحي و ساخت نيروگاههاي هستهاي، دستیابی به دانش انرژی گداخت و دستيابي به فناوري اعزام انسان به فضا و دانش طراحي، ساخت و پرتاب ماهواره به مدار زمين آهنگ (GEO)، با مشارکت جهان اسلام و همکاريهاي بينالمللي.
22-4. کمیتهای مطلوب اهم[1]شاخص های کلان علم و فناوری کشور [2]
1 |
سرماية انساني[3] |
شاخص |
مطلوب در سال 1404 |
||
درصد پوشش تحصيلي كشور |
ميزان واقعي دورة آموزش عمومي(ابتدايي و راهنمايي) |
نزديک به 100 درصد |
|||
ميزان واقعي دورة متوسطه |
95 درصد |
||||
مقدار ناخالص ثبت نام در آموزش عالي (از جمعيت 18 تا 24 سال کشور) |
60 درصد |
||||
سهم دانشجويان تحصيلات تکميلي از كل دانشجويان |
30 درصد |
||||
سهم دانشجويانِ دكتري از كل دانشجويان |
5/3 در صد |
||||
تعداد فارغ التّحصيلان دانشگاهي (ساليانه) |
1.200.000نفر |
||||
تعداد پژوهشگر تماموقت |
ـ |
||||
درصد پژوهشگران تمام وقت |
دولت |
10 درصد |
|||
مؤسسات آموزش عالي و پژوهشی و حوزههاي علميه |
50 درصد |
||||
بنگاههاي اقتصادي- تجاري- صنعتی و نهادهاي عمومي و غير انتفاعي |
40 درصد |
||||
تعداد اعضاي هيئت علمي تمام وقت در يك ميليون نفر جمعيت |
2.000 نفر |
||||
نسبت متخصصان ایرانی مقیم خارج به کل متخصصان کشور |
- |
||||
2
|
اخلاق و ايمان
|
ميزان نفوذ فرهنگ و ارزشهاي اسلامي در محيطهاي علمي |
ـ |
||
میزان پایبندی به اعتقادات و باورهای اسلامی |
- |
||||
میزان التزام افراد به احکام اسلامی در محیطهای علمی |
- |
||||
ميزان رعايت اخلاق حرفهاي |
ـ |
||||
ميزان اعتماد به توان خودي در توسعه كشور |
ـ |
||||
ميزان پايبندي به قانون |
ـ |
||||
میزان پایبندی به انقلاب اسلامی، نظام جمهوری اسلامی و قانون اساسی |
|
||||
3 |
انتشارات علمي |
تعداد مقالات در هر ميليون نفر از جمعيت (PPP) |
800 |
||
ميزان استنادات در واحد انتشارات (CPP) |
15 |
||||
نسبتِ فارغ التّحصيلان دانشگاهي و حوزوی به مقالات نمايهسازي شده در نمايههاي بينالمللي |
10 |
||||
نسبتِ مقالات نمايهسازي شده در سطح بينالمللي به هيئت علمي |
40/0 |
||||
تعداد مقالات منتشرشده در مجموعه مقالات كامل همايشهاي معتبر علمي داخلي و خارجي به تفكيك |
- |
||||
تعداد مقالات منتشر شده به زبان فارسي در مجلات نمايهشده در پايگاههاي بين المللي معتبر |
- |
||||
تعداد كتب علمي تخصصي تأليفشده و انتشاريافته توسط دانشگاهها، مراكز تحقيقاتي و ناشران معتبر علمي |
- |
||||
شمار نشريات با نماية بينالمللي معتبر |
160 نشريه با فاکتور تأثير بالاتر از 3 |
4 |
فناوري و نوآوري |
تعداد اختراعات و اكتشافات بهثبترسيده به تفكيك ملي و بين المللي |
معتبر ملي[4] |
50.000 |
معتبر بين المللي |
10.000 |
|||
نسبتِ فارغالتّحصيلان دانشگاهي به اختراعات ثبت شده در پايگاههاي معتبر بين المللي |
1500 |
|||
نسبتِ اختراعات ثبت شده در پايگاههاي معتبر بين المللي به هيئت علمي |
15/0 |
|||
شاخص نوآوري |
- |
|||
شاخص دستيابي فناوري |
- |
|||
تعداد فناوريهاي پيشرفتة کشور با رتبة جهاني بالا(20و بالاتر) |
- |
|||
تعداد شرکتهاي دانشبنيان |
- |
|||
5 |
کار گروهي |
تعداد مقالات علمي با بيش از يك نويسنده |
- |
|
تعداد ثبت اختراعات با بيش از يك نام |
- |
|||
تعداد طرحهاي تحقيقاتي با بيش از يك مجري
|
- |
|||
6 |
سرمایهگذاری و تامین مالی |
سهم هزينههاي آموزش و تحقيقات از توليد ناخالص داخلي |
آموزش |
7 درصد |
تحقيقات |
4 درصد |
|||
سهم بخش غيردولتي در تأمين هزينههاي تحقيقات |
50 درصد |
|||
نسبت هزينهکرد اعتبارات تحقيقاتي در اولويتهاي علم و فناوري به کل اعتبارات تحقيقاتي کشور |
-
|
|||
حجم قراردادهای مشاوره و پژوهشی صنعت با مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی |
- |
|||
سهم هزینهکرد تحقیق و توسعه از کل هزینههای بخش صنعت |
- |
|||
سهم هزینهکرد تحقیق و توسعه صنعت در مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی از کل هزینههای بخش صنعت |
- |
|||
7
|
مشارکت بینالمللی |
تعداد مقالات مشترك با كشورهاي ديگر |
- |
|
تعداد پژوهشهاي بينالمللي مشارکتي |
- |
|||
تعداد حوزههاي علمي جديدالتأسيس کشور براي نخستين بار در دنيا |
- |
|||
تعداد دانشمندان عضو برجسته و مؤثر در مديريت مجامع بينالمللي |
- |
|||
تعداد سخنرانان مدعو و اعضاي کميتههاي علمي و راهبري همايشهاي معتبر بينالمللي |
- |
|||
تعداد مقالات بسيار پر استناد |
2250 |
|||
تعداد دانشگاهها و مراکز پژوهشي که در رتبهبندي جهاني جزء 10 درصد بهترين مراکز هستند |
حداقل 5 دانشگاه |
|||
ميزان جذب دانشجويان و متخصصان ديگر کشورها |
-
|
|||
8 |
آمایش آموزشی |
توزيع رشتهها و تناسب آن با نيازهاي مناطق مختلف کشور |
- |
|
امكان ورود استعدادهاي مناطق مختلف به دانشگاهها |
- |
|||
امکان دسترسي به تحصيلات تکميلي براي استعدادهاي مناطق مختلف
|
-
|
|||
9 |
اثربخشي |
درصد رشد ساليانة سرانة توليد ناخالص داخلي ناشي از علم و فناوري |
4درصد |
|
درصد کاهش ميزان بيکاري به دليل توسعة علم وفناوري |
- |
|||
ميزان رشد شاخص توسعة انساني |
- |
|||
سهم توليد محصولات و خدمات مبتني بر دانش و فناوري داخلی از توليد ناخالص داخلي كشور |
بيش از 50 درصد |
|||
سهم صادراتِ مبتني بر فناوریهای بالا از کلّ صادرات غيرنفتي کشور به درصد |
ـ |
|||
صدور خدمات فني و مهندسي |
- |
|||
سهم ارزش افزودة توليدي صنايع با فناوري بالا و متوسط از كل ارزش افزوده تولیدی کشور |
50 درصد |
|||
میزان مشارکت دانشمندان و محققان کشور در تصمیمگیری امور مربوط به علم و فناوری |
|
[1] . شاخصهای تفصیلی علم و فناوری در مجموعه اسناد پشتیبان نقشه جامع علمی کشور موجود است.
[2] . در ارتباط با شاخصهای کیفی و یا شاخص هایی که کمیت مطلوب آنها در افق 1404 مشخص نشده است به فصل 5 بخش 5-2 بند 3 مراجعه شود.
[3] .توزیع کمیتهای مرتبط با سرمایه انسانی در حوزه های مختلف باتوجه به نیاز واقعی کشور توسط ستاد راهبری اجرای نقشه جامع تصویب خواهد شد. البته در حوزه علوم انسانی کمیتهای مطلوب توسط شورای تخصصی تحول علوم انسانی پیشنهاد خواهد شد.
[4] ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور بر اساس بند (ب) بخش (5-1) نهاد متولي اعتبار سنجي اختراعات و اكتشافات را معرفي خواهد نمود.